prof. dr. Maarten Prak

Stedelijk burgerschap in vroeger tijden – inspiratiebron voor nu?
Het Burgerweeshuis, de thuishaven van Science Café Deventer, is een historisch overblijfsel van de tijd vóór de Franse Revolutie in 1789, toen burgers veel meer eigen initiatief hadden in het reilen en zeilen van de stad dan tegenwoordig. Met de Franse Revolutie kwam het concept van een nationale overheid en staatsvorming. Dat was het begin van de politieke en bestuurlijke structuur die we nu kennen.
Rond 1560 werd in de toenmalige Begijnehof, waar nu het Burgerweeshuis staat, een weeshuis gesticht voor wezen wier ouders zogeheten grootburgers waren. Dat waren inwoners van de stad die het recht hadden hun vee buiten de stad te laten grazen in de uiterwaarden van de IJssel. De Melksterstraat herinnert daar nog aan. De grootburgers waren veelal welgesteld en in het weeshuis kregen de wezen goed onderdak en school. Er zijn overigens nog altijd 92 Deventenaren die de titel grootburger dragen.

In 1679 werd tegenover het Burgerweeshuis het Kinderhuis gesticht, voor wezen uit de andere bevolkingsgroepen in de stad. De gelijknamige particuliere stichting Burgerweeshuis en Kinderhuis ondersteunt nog altijd uit privé-middelen wezen, halfwezen en kinderen uit eenoudergezinnen.

Prof.dr. Maarten Prak, emeritus-hoogleraar economische en sociale geschiedenis aan de Universiteit Utrecht, komt vertellen over het stedelijk burgerschap van vóór 1789. De diverse groepen bewoners van de stad hadden zich veelal in eigen verband georganiseerd en ze hadden vaak korte lijnen naar de stadsbestuurders. Er bestonden allerlei vormen van kiesrecht en inspraak. Prak zal aan de hand van onder andere voorbeelden uit Deventer ingaan op deze organisatievormen en op hoe het besturen van de stad in zijn werk ging. Hij zal betogen dat er toen meer democratie was dan we meestal denken, al was het door standsverschillen niet ideaal natuurlijk. Kunnen we van dat stedelijke burgerschap iets leren voor onze huidige tijd? Alle burgers zijn gelijk en er is algemeen kiesrecht, maar vastlopende bureaucratie en bestuurders die problemen niet de baas kunnen, veroorzaken veel boosheid en vervreemding van de politiek. Zouden we iets kunnen hebben aan een nieuw stedelijk burgerschap?

Vita + Ronald zal de live muziek verzorgen, Ilse Roelofsen leidt na de pauze de discussie met de zaal.

Tekst Huub Eggen.

« bekijk ook de terugblik van deze avond