8 september 2021: Marc Klein Wolt
Onderzoek achter de Maan: meeliften op een Chinese satelliet op zoek naar signalen van de oerknal
Géén corona, géén klimaatverandering in dit eerste science café na een lange gedwongen stop, maar een avontuurlijk verhaal over een Nederlands instrument in een Chinese satelliet ergens voorbij de Maan. Sterrenkundige dr. Marc Klein Wolt van de Radboud Universiteit in Nijmegen komt vertellen over hoe hij een instrument voor het meten van radiogolven van vlak na de Oerknal op een Chinese maansatelliet kreeg. Het instrument, de Netherlands-China Low-Frequency Explorer (NCLE), meet radiostraling met frequenties tussen 1 en 80 megahertz, uitgezonden door waterstofatomen in het heelal minder dan 300.000 jaar na de Oerknal. Voor sterrenkundigen is dat vlak na het begin van ons heelal, toen dat piepjonge heelal bovendien nog ondoorzichtig voor licht was. Sterrenkundigen noemen dat de Dark Ages (de Donkere Tijden) van ons heelal.
Dergelijke straling moet je ver buiten onze dampkring meten. De ionosfeer in onze dampkring houdt die straling tegen. De straling is ook heel zwak en daarom wil je zo min of mogelijk last hebben van alle radiostraling die wijzelf uitzenden. Klein Wolt zag jaren geleden in het uiterst ambitieuze Maanprogramma van China opeens een kans ontstaan om een paar antennes de ruimte in te krijgen, op flinke afstand van de Aarde. Het werd NCLE op de Chang’e 4 communicatiesatelliet die ‘ergens’ voorbij de Maan in de ruimte hangt. Het project werd een even grote technische als diplomatieke uitdaging.
Vanaf 19:30 uur is er als vanouds live muziek, verzorgd door onze oude bekende Martin van de Vrugt. De lezing is van 20:00 tot 21:00 uur en na een kwartier pauze is er zoals altijd discussie met de zaal onder leiding van James van Lidth de Jeude, tot precies 22:00 uur.
In het Burgerweeshuis gelden nog altijd beperkende maatregelen wegens het coronavirus. Daarom zal de avond in de Grote Zaal van het Burgerweeshuis voor maximaal 50 personen toegankelijk zijn. Vooraf aanmelden voor de avond is verplicht. Dat kan door online een gratis ticket te bestellen. Mocht je toch verhinderd blijken te zijn, laat dat dan zo snel mogelijke weten via info@sciencecafedeventer.nl, zodat je plaats voor iemand anders beschikbaar kan komen. De avond zal ook te volgen zijn via een live-stream op het YouTube-kanaal van het Science Café. De opname blijft bewaard op YouTube en kan dus ook later teruggekeken worden.
Tekst Huub Eggen, illustratieontwerp Martijn Harleman.