11 oktober 2023

Prof.dr. Britta van Beers

Waar uw of mijn DNA vandaan komt is duidelijk: dat kregen we van onze vader en moeder. Voor toekomstige generaties is dat misschien minder duidelijk. Het zou zomaar kunnen dat een deel van hun DNA niet van hun ouders komt maar van een donor, een dokter of een bedrijf. De biomedische technologie stelt de mensheid steeds meer in staat – al ver voor de geboorte, zelfs al meteen na de bevruchting – aanpassingen te doen in embryo’s. Zo kunnen misschien ernstige erfelijke aandoeningen uit het DNA worden geknipt, niet alleen uit het DNA van een individu, maar ook uit diens nageslacht. In theorie kan deze technologie echter ook gebruikt worden om heel andere erfelijke eigenschappen te veranderen: waar ligt het onderscheid tussen ‘genezen’ en ‘verbeteren’ eigenlijk? En wie gáát daar eigenlijk over?

Professor dr.mr. Britta van Beers, verbonden aan de Vrije Universiteit in Amsterdam, is jurist en filosoof en specialiseert zich in de juridische, ethische en maatschappelijke aspecten van biotechnologie toegepast op mensen. In haar lezing zal zij ingaan op verschillende technologieën die het menselijk leven en zelfs de menselijke gesteldheid ingrijpend zouden kunnen veranderen. Enthousiastelingen menen dat deze technologieën niet alleen moeten worden gebruikt om mensen beter te maken, maar ook om ‘betere mensen’ te maken. Volgens hen is mensverbetering niet minder dan een mensenrecht. Maar klopt die gedachtegang wel? Meer algemeen, wat is de betekenis van mensenrechten in een tijdperk waarin de mens op het punt staat zichzelf grondig te herzien?

Met haar werk probeert Van Beers vooruit te kijken naar een toekomst die zich aan het vormen is, maar die nog vele kanten op kan. Moeten juristen zich wel bezighouden met technologieën die nog zo in ontwikkeling zijn dat het onzeker is of zij er ooit echt gaan komen? Van Beers vindt van wel: het recht is er juist om die technologie te normeren in de richting van een toekomst die ‘we’ wensen. Het gevaar is groot dat regulering op een later tijdstip veel moeilijker is wanneer allerlei belangen zich al hebben gevestigd. Zo spiegelen big tech-bedrijven ons al een toekomst voor waarin onderdelen van het genetisch pakket van toekomstige generaties uit een online catalogus zullen komen. Want wie wil er niet ‘het beste’ voor zijn kinderen? Er zijn veel interessante science-fictionverhalen gemaakt rond dit thema. Maar waar kiezen we voor nu deze toekomst nabij lijkt te komen?

Daarover zijn we nog lang niet uitgepraat. Van Beers is dan ook betrokken bij De DNA Dialogen, een project waarin (onder meer) klinisch genetici, medici, juristen en journalisten samenwerken om met mensen met allerlei achtergronden te spreken over hun wensen en hun grenzen als het gaat over het over het aanpassen van menselijk DNA is embryo’s.

De live muziek wordt verzorgd door Dubio. Almar Otten leidt de discussie met de zaal.

Tekst Jeroen Wiegertjes, illustratieontwerp Martijn Harleman.

« bekijk ook de terugblik van deze avond