prof.dr. ir. Wouter Serdijn   

De zaal was opvallend vol. Spreker prof.dr.ir. Wouter Serdijn, hoogleraar bioelektronica aan de Technische Universiteit Delft, vond dat niet zo gek: heel veel mensen hebben last van tinnitus. Ruim 15% van alle volwassenen lijdt eraan; wereldwijd gaat het om ongeveer 740 miljoen mensen. Bij zo’n 2 tot 3% van de mensen is het een enorm ernstig probleem.

Er zijn twee soorten tinnitus, een objectieve vorm waarbij er meetbaar geluid in het gehoororgaan wordt geproduceerd, en een subjectieve vorm waarbij er geen meetbaar geluid is. In die tweede categorie gevallen is er tinnitus door een fantoomgeluid. Het hersendeel dat auditore cortex heet, registreert ‘geluid’ en dit geluid kan permanent worden. Tinnitus is dus een aandoening van de hersenen, niet van het gehoororgaan.

Subjectieve tinnitus kan veroorzaakt worden door blootstelling aan hard geluid (berucht in beroepsgroepen als brandweer, politie, leger en werkers met zeer lawaaierige machines). Slechthorendheid door ouderdom kan ook gepaard gaan met tinnitus.  Gebruik van tabak en alcohol en gezondheidsproblemen als hoge bloeddruk, obesitas of artritis kunnen als neveneffect tinnitus hebben. Mannen blijken er een grotere kans op te hebben. Kan er wat tegen gedaan worden?

Serdijn besprak drie richtingen voor behandeling. De eerste optie is om door middel van therapie, vaak geluidstherapie, beter om te leren gaan met de aandoening. Dit is in de regel een langdurig proces, dat zomaar één tot twee jaar kan vergen. Een tweede optie is om met behulp van een app, gebaseerd op kunstmatige intelligentie, op een speelse manier aandacht aan tinnitus te af te leiden (https://freequency.app/en/). De derde optie is een elektronische methode. Dat kan via een cochleair implantaat waarvan al meer dan één miljoen exemplaren geplaatst zijn. Of door middel van een diepe-breinstimulator waarbij elektroden in de hersenen worden geplaatst. Soms ook worden elektroden die op de tong aangebracht. Al deze methoden laten enige verbetering zien.

In zijn eigen onderzoeksgroep werkt Serdijn aan een apparaatje dat de zogeheten nervus vagus stimuleert. Dit is de belangrijkste zenuw van ons lichaam, die links en rechts vanuit de hersenen naar de organen in de borst- en buikholte loopt en activiteit in ons lichaam aan- en uitzet. Toevallig komt deze zenuw in een flapje bij de gehooringang heel dicht onder de huid. Daar kan hij gemakkelijk geprikkeld worden. Het prikkelen van deze zenuw, in combinatie met geluidstherapie, lijkt het lijden aan tinnitus te verminderen. Serdijns collega Dirk de Ridder doet momenteel in Nieuw Zeeland studies met patiënten. Serdijn besloot zijn verhaal met een verwijzing naar www.tinnitushouse.nl, een crowd science platform waar onderzoekers en patiënten samenwerken.

In de vragensessie na de pauze was een bezoeker benieuwd of geluidsstimulatie ook een optie is bij de behandeling van tinnitus. Dat bevestigde Serdijn. Sommige achtergrondgeluiden (bijvoorbeeld van een waterval) kunnen tinnitus voor een deel maskeren. In zijn verhaal had Serdijn trouwens ook al laten zien dat het placebo-effect een niet verwaarloosbare rol in behandelingen speelt.

Een bezoeker die zelf tinnitus heeft met een geluidssterkte van 85 decibel (wat echt verschrikkelijk luid is) vroeg zich af of bij hem afleiding met behulp van een ander geluid nog wel mogelijk is. Dat leek Serdijn onwaarschijnlijk. De vragensteller vroeg zich ook af of er bijwerkingen zijn aan bioelektronische interventies. Serdijn erkende dat dit wel het geval kan zijn. Het is niet zo waarschijnlijk dat er beschadigingen aan de zenuwen optreden, maar de hersenen kunnen zich wel aanpassen en de effecten van de interventie worden dan minder.

Tenslotte vertelde Serdijn over het doen van onderzoek in dit vakgebied. Het is heel multidisciplinair. Daardoor is het lastig van de grond te krijgen. Er zijn echte cultuurverschillen tussen onderzoekers vanuit verschillende vakgebieden, bijvoorbeeld door de traditioneel hiërarchisch ingestelde medische onderzoekers en vooroordelen ten opzichte van vakgebieden. Gelukkig zijn er ook goede voorbeelden, zoals zijn onderzoek samen met Dirk de Ridder wat geleid heeft tot het Delftse tinnitusapparaat dat nu getest wordt. Een optimistisch besluit van een heel drukbezochte avond.

Dubio zorgde voor de muziek en Christa Hooijer leidde de vragensessie met het publiek.

Tekst Ynte Schukken, fotografie Huub Eggen.

« bekijk ook de aankondiging van deze avond

« terug naar overzicht terugblikken 2025