Dr. Ir. Sander Oude Elberink 

Op de kop van de Handelskade in Deventer worden momenteel nieuwe panden gebouwd, als onderdeel van Stadcampus De Kien. Hierin, zo omschrijft het projectbureau de doelstelling, werken onconventionele doeners met digitale technieken aan maatschappelijke opgaven in de leefomgeving. Bedrijven, onderwijsinstellingen en overheden bundelen hun kennis van IT en techniek en gebruiken de stadscampus als experimenteerruimte. Eén van die digitale technieken is de ‘digitale tweeling’. In samenwerking met onze sponsor Witteveen+Bos, een van de partners in De Kien, organiseerden we daarom een avond over digitale tweelingen.

Na een enthousiaste en optimistische inleiding over De Kien door dr. Erwin Bezembinder, docent en onderzoeker bij Saxion, en eveneens betrokken bij de Stadscampus, gaf dr.ir. Sander Oude Elberink van de Universiteit Twente een inkijkje in wat digitale tweelingen zijn, wat je ermee kunt en hoe je er mee om moet gaan. “Ik kijk als een landmeter naar de omgeving,” zo begon hij. Opgeleid als geodetisch ingenieur en gepromoveerd op het verzamelen van data om driedimensionale kaarten te maken, houdt hij zich vooral bezig met digitale modellen van de openbare ruimte (landschappen, steden, infrastructuur) en hoe je die modellen voedt met lasermetingen uit drones en vliegtuigen. Hij liet daar tal van mooie voorbeelden van zien.

Het concept van de digitale tweeling komt oorspronkelijk uit de ontwerperswereld. Je maakt een digitaal driedimensionaal model van een product dat je wil maken. Vervolgens wordt het gefabriceerd en daarna ga je het digitaal reconstrueren, om te kijken hoe goed het met het oorspronkelijke digitale model overeenkomt. In de wereld van de openbare ruimte is een digitale tweeling een zo goed mogelijke digitale weergave van de echte werkelijkheid. Het doel ervan is dat zo’n tweeling kan helpen bij gebiedsontwikkeling, het uitwerken van verschillende scenario’s waarmee je digitaal kunt experimenteren of het in kaart brengen van specifieke elementen in een gebied. De tweeling kan helpen sneller en beter door data gedreven besluiten te nemen of keuzes te maken. Oude Elberink liet voorbeelden van Deventer zien, met bijvoorbeeld de verdeling van groen in de stad, tot het niveau van afzonderlijke bomen, de verspreiding van monumentale panden in de stad, energiewaardes van huizen en zo meer. Hij gaf ook als voorbeeld de organisatie van de Vierdaagse in Nijmegen. Daar wordt een digitale tweeling van de stad gebruikt om aanvragen van activiteiten rond de Vierdaagse te controleren op bijvoorbeeld veiligheid. Een caféhouder die een tijdelijk terras wil inrichten, kan zien of door zijn plan niet bijvoorbeeld een waterpunt voor de brandweer belemmerd wordt. Andersom kunnen ook handhavers zien of aanvragen niet tot onveiligheid in de openbare ruimte leiden.

Hij liet ook een digitaal model zien van de Bagijnenstraat en omgeving, met het Burgerweeshuis er dus in. Daarbij was te zien dat obstakels als de poort van het Burgerweeshuis en de rommelige inrichting rond het speelplein er tegenover in het model ontbreken. Voor het bewaken van bijvoorbeeld bezoekersstromen of het plannen van evacuaties in een noodsituatie is dat model dus niet geschikt. Helemaal ingewikkeld is het om menselijk gedrag in zo’n digitale tweeling te vangen. In dat opzicht was Oude Elberink minder juichend over digitale tweelingen dan Bezembinder in zijn inleiding klonk. Zijn algehele boodschap was dat een stad of een ander deel van de openbare ruimte altijd verandert en een digitale tweeling dus voortdurend moet mee veranderen. Ook moet je je voortdurend afvragen of je tweeling het doel nog dient waar je het voor ontwikkeld hebt.

In de discussie na de pauze onder leiding van Almar Otten kwamen veel technische vragen uit het kennelijk deskundige publiek. Het ging verder vooral over de openbaarheid van veel gegevens die in de modellen zitten. Er is in Nederland heel veel informatie over de openbare ruimte online te vinden, bijvoorbeeld in de Basisregistratie Grootschalige Topografie. Ook andere landen verzamelen veel van dit soort informatie. Een prangende vraag is in hoeverre dit soort openbare bronnen van gegevens niet erg aantrekkelijk is voor sabotageacties in hybride oorlogsvoering. Oude Elberink erkende dit risico, maar kon als er wetenschapper weinig over zeggen.

Dubio, deze keer als duo, verzorgde de livemuziek.

Tekst en fotografie Huub Eggen 

« bekijk ook de aankondiging van deze avond

« terug naar overzicht terugblikken 2024