9 mei 2018

drs. Jona Lendering

In het begin van de vierde eeuw van onze jaartelling versloeg de Romeinse keizer Constantijn zijn rivaal Maxentius in een slag om de heerschappij in het westen van het Romeinse Rijk. Het verhaal gaat dat hij vóór die slag een visioen in de vorm van een lichtverschijnsel had. Hij won de veldslag en legde dat verschijnsel uit als een teken dat de god van de Christenen aan zijn kant stond. Onder zijn verdere bewind werd het Christendom de overheersende godsdienst in het Romeinse Rijk. Een mooi verhaal, maar klopt er iets van? Of, beter nog: is het überhaupt mogelijk iets zinnigs over het verhaal te achterhalen?

Klassiek historicus Lendering hield er een bevlogen verhaal over, waarin hij talloze scenario’s schetste en daar even zo vaak bij vertelde dat het misschien kon, maar niet waarschijnlijk was, of dat andere bronnen zodanig andere informatie leveren dat er eigenlijk niets zinnigs over te zeggen viel. Het werd – aan de hand van het voorbeeld van Constantijn – een verhaal over hoe lastig het vaak is gebeurtenissen in het verleden te reconstrueren en hoe je je als onderzoeker er voortdurend van bewust moet zijn dat je met de ogen van tóen moet kijken en niet met die van nú. Hoe liet ook zien hoe een eenvoudig verhaal als dit visioen onderdeel is van een complex aan factoren. Voor velen in de zaal zal het bijvoorbeeld een verrassing zijn geweest te horen dat in de tijd van Constantijn je best meer dan één geloof tegelijk kon aanhangen. Je geloofde in een bepaalde situatie wat dan het beste uitkwam. Lendering wees erop dat dit in grote delen van de wereld normaal was en soms nog altijd is. Kortom, het was een boeiende avond over de vele valkuilen van geschiedkundig onderzoek. En dat visioen? Volgens Lendering is een zogeheten halo – een natuurlijk lichtverschijnsel aan de hemel rond de zon – de meest waarschijnlijke verklaring.

Ruud Fieten verzorgde de muziek en James van Lidth de Jeude leidde de discussie.

Tekst en foto’s Huub Eggen.