8 november 2017

prof.mr.dr. Jan Smits

“Ik ga jullie verontrusten.” Met die woorden kondigde prof.mr.dr. Jan Smits van de Technische Universiteit Eindhoven zijn verhaal aan. Over de talloze digitale sporen die wij van onszelf achterlaten met onze mobiele telefoons en over de talloze inkijkjes in onze levens die we onbewust geven door ‘slimme’ apparaten in huis te halen en actief te zijn op digitale platforms. En verontrustend werd het, voor een afgeladen volle zaal, ook na de pauze.

Wij geven, zonder ons er erg druk over te maken, onze hele privacy op, stelde Smits. Privacy is de eerbiediging van ieders persoonlijke levenssfeer, maar is inmiddels een volkomen achterhaald begrip, vindt hij. Via de Grondwet zijn het briefgeheim, het huisrecht en de lichamelijke integriteit in principe goed beschermd. Maar zodra het om digitale informatie over onszelf gaat (informationele privacy) zijn we niet goed beschermd en dat wordt alleen maar slechter. De wetgever (en dus de politiek) heeft in belangrijke mate de vrije hand in wetgeving op dit gebied, maar laat het volgens Smits enorm afweten. Hij noemde die houding laf en onwetend, omdat deze de grote dataverzamelaars Google, Apple, Facebook en Amazon (gezamenlijk ook wel GAFA genoemd) in Nederland vrij hun gang laat gaan. Dat Smits uitgesproken tegenstander is van de sleepwet mocht al in zijn betoog duidelijk zijn. De veel strengere wetgeving in Duitsland toont aan dat je je burgers wel beter kunt beschermen, als je als wetgever maar durft, zo stelde Smits.

Als onthullend voorbeeld van wat sensoren nu al in de openbare ruimte aan gegevens verzamelen noemde Smits het bedrijf CityTraffic. Dat legt vast “hoe druk het in winkelstraten is”. Bron van die informatie: onze mobiel die voortdurend laat zien waar we zijn, hoe lang we ergens zijn, hoe vaak we ergens komen, of we ergens al eerder waren en zo meer. Hoe je je hier het beste tegen kunt wapenen, wilde een bezoeker weten. “Gooi je mobiel in de wc,” was het bondige advies van Smits. Wil je veiliger zoeken op internet? “Gebruik duckduckgo.com. Dat slaat geen IP-adressen op.” Wil je voorkomen dat de wifi-router in je telefoon overal kan worden opgemerkt? “Schaf een MIFI aan. Dan ben je niet langer aangewezen op open WIFI-netwerken van anderen. En zet verder WIFI altijd uit op je telefoon.”

De algehele conclusie was dat je persoonlijke gegevens alleen echt veilig zijn als je niet meer digitaal communiceert en handelt, maar dat is onmogelijk geworden. Smits vindt dat consumentenorganisaties en overheden standaardcontracten tussen aanbieders en gebruikers van digitale diensten moeten opstellen om onze grondrechten te beschermen. Die contracten moeten dan in de plaats komen van de gebruikersvoorwaarden van e-mailaanbieders, apps en sociale media die de meesten van ons zonder ze te lezen accepteren. Het tij moet worden gekeerd, zo sloot Smits af, te beginnen vanuit Deventer …

Smits is een gedreven docent die college geven het leukste vindt wat er is. “Heerlijk, hier kan ik drie weken van leven, al moet ik wel eten natuurlijk,” zei hij tegen het eind van de avond na het beantwoorden van de zoveelste vraag uit het publiek.

Dank zij medewerking van de bibliotheek van Deventer konden de bezoekers een gratis exemplaar van “Ik, Robot” meenemen. Dit boekje is uitgegeven ter gelegenheid van Nederland Leest, dat dit jaar robots als thema heeft. James van Lidth de Jeude begeleidde de discussie en Enrico Berretta zorgde voor de muziek op deze memorabele avond.

Tekst en foto’s Huub Eggen.

« terug naar overzicht terugblikken