14 december 2016: Arjen Dijkstra
Romantische wetenschap: Een nieuwe context voor Eise Eisinga’s planetarium
In 1780 ‘ontdekte’ de Franeker hoogleraar Jean Henri van Swinden dat het grootste planetarium ter wereld zich slechts een paar straten van zijn huis bevond. Eise Eisinga (1744-1828) had in de jaren ervoor in het plafond van zijn woonkamer een werkend model van ons zonnestelsel gebouwd. De academicus Van Swinden publiceerde binnen enkele maanden een veel gelezen beschrijving […]
Lees meer9 november 2016: Jo van den Brand
Rimpelende ruimtetijd: Meten en analyseren van zwaartekrachtsgolven
Nog vóórdat Albert Einstein in 1915 de zwaartekracht betrok in zijn beschouwingen over relativiteit (en daarmee zijn speciale theorie uit 1905 uitbreidde tot zijn meer bekende algemene relativiteitstheorie) was er in 1893 al iemand die de analogie zag tussen Newtons formule voor de gravitatiekracht en Coulombs formule voor de elektrostatische kracht. Omdat elektromagnetische golven al […]
Lees meer12 oktober 2016: Gerbrant van Vledder
Golven lezen: navigeren op de golfslag van de oceaan
De traditionele zeevaarders van de Marshalleilanden staan bekend om de verbluffende nauwkeurigheid waarmee ze eeuwenlang met alleen natuurlijke hulpmiddelen tussen afgelegen eilanden konden navigeren. Naast het navigeren op zon, sterren en maan konden zij ook de golven ‘lezen’. Deze kunst is echter bijna verloren gegaan door de opkomst van moderne navigatietechnieken. In juni 2015 organiseerde […]
Lees meer14 september 2016: Mark van Hagen
Wachtverzachters: Tijdbeleving onderweg beïnvloeden
Na de gebruikelijke zomerstop gaat het Science Café binnenkort weer van start. Sommigen zullen denken: “Wat heeft het lang geduurd!” en “Hoe komen we, wachtend op de lezing in september, de tijd door?” Tja, hoe ga je daarmee om, dat lange wachten? Daarover komt Mark van Hagen vertellen in het eerste Science Café van het […]
Lees meer8 juni 2016: Appy Sluijs
Spoorzoeken in de oceaan: de zeebodem als klimaatarchief
Recentelijk hebben Amerikaanse klimaatonderzoekers geconstateerd dat, als gevolg van de opwarming van de atmosfeer, de zeespiegel nog sneller stijgt dan tot nog toe werd aangenomen. De huidige klimaatverandering is dus onder andere af te lezen aan het stijgende zeeniveau. Maar niet alleen de stijgende zeespiegel vertelt ons iets over klimaatverandering. Je kunt ook afdalen naar […]
Lees meer11 mei: Bernd Andeweg
Op uitbarsten: vulkanen, gedrag voorspellen en risico’s bepalen
Van oudsher hebben mensen rommelende en uitbarstende vulkanen in verband gebracht met een strijd in één of andere vorm tussen rivaliserende goden, reuzen of andere mythisch wezens. Gelukkig hebben we tegenwoordig de moderne wetenschap die ons alles kan vertellen over het hoe en wat van vulkanen. Alles? Nou vooruit, niet alles, maar wel veel meer […]
Lees meer13 april 2016: Bernhard Ridderbos
Vormen zonder inhoud? De functie van laat-middeleeuwse kunst
De schilderijen van vijftiende-eeuwse Nederlandse meesters als Jan van Eyck, Rogier van der Weyden, Hugo van der Goes en Hans Memling raken de huidige kunstliefhebber nog altijd door hun virtuoze en suggestieve karakter. Maar vanuit welke intenties en gevoelens werden deze werken in opdracht gegeven en geschilderd? Op welke manier geeft de artistieke uitvoering uitdrukking […]
Lees meer9 maart 2016: Leo Lucassen
Massale migratie: Schaffen wir das?
Met de landen aan de randen van Europa in brand, aanzwellende protesten van groepen die zich over grenzen heen organiseren, en verwoede pogingen van politici om het tij te keren, lijkt de niet aflatende stroom vluchtelingen langzaam tot een probleem van enorme proporties te zijn geworden. Maar is die perceptie wel juist? Prof. dr. Leo Lucassen, hoogleraar Sociale […]
Lees meer11 november 2015: Raphaël van der Velde & Wiebrand Kout
Battery Boulevard: Revolutionaire energietechnologie voor Deventer gebouwen
De wereld van morgen kan niet zonder goedkope, veilige, en duurzame energieopslag. Onder andere de ontwikkeling van de innovatieve waterstofbromide flowbatterij draagt bij aan oplossingen voor de toekomst. In het Science Café komen Raphaël van der Velde, werkzaam bij Witteveen+Bos, en Wiebrand Kout, van het Arnhemse bedrijf Elestor, vertellen over hun inspanningen om in samenwerking met Energie Centrum […]
Lees meer10 februari 2016: Bert Poolman
Leven bouwen: Kunnen wij zelf een levende cel in elkaar zetten?
De Amerikaanse biotechnoloog en ondernemer John Craig Venter is bekend als één van de eersten die het menselijk genoom heeft ontcijferd, met o.a. zijn eigen DNA. Maar de kennis over de complete volgorde van de slordige zes miljard letters van ons erfelijk materiaal was niet genoeg voor Venter: hij richtte zich vervolgens op het kunstmatig creëren van een […]
Lees meer13 januari 2016: Rob Henning
Leven op de waakvlam: strategie, nut en noodzaak van een winterslaap
Als de herfst van 2015 een indicatie is, dan gaat de winter niet veel voorstellen. Maar we weten het natuurlijk niet zeker. Gaat Erben Wennemars deze winter eindelijk zijn felbegeerde kruisje halen of gaat hij weer heel teleurgesteld zitten uithuilen bij Matthijs van Nieuwkerk? Zijn de wissels van het spoor wekelijks bevroren of rijdt de trein […]
Lees meer16 december 2015: Hans Achterhuis
Vreedzaam vechten: conflicten oplossen zonder bloed
LET OP: Bij wijze van uitzondering is dit Science Café op 16 december, i.p.v. op de gebruikelijke 2e woensdag van de maand). “Nooit eerder in de geschiedenis zaten de levens van mensen zo vol met conflicten. We moeten voortdurend ons mannetje staan, of ons vrouwtje – op straat, op het werk, in winkels en zelfs thuis. Het gekke is: […]
Lees meer