11 maart 2020: Jochen Landgraf
Wakend oog op de aarde: TROPOMI – een ongekende Nederlandse blik op luchtkwaliteit
Bosbranden, vulkaanuitbarstingen, lekkende aardgasbronnen en transportleidingen, industrieën en wegverkeer: ze stoten allemaal gassen uit die in onze dampkring terecht komen. Dat heeft effect op de plaatselijke én op de wereldwijde luchtkwaliteit. Sommige van die gassen dragen ook bij aan de opwarming van de aarde. De dampkring als geheel en het gedrag van al die stoffen daarin is uitermate complex. Atmosfeer- en klimaatonderzoekers hebben dan ook altijd behoefte aan meer en betere waarnemingen. Sinds eind 2017 levert het in Nederland gebouwde instrument TROPOMI (TROPOspheric Monitoring Instrument) in de Europese milieusatelliet Sentinel 5P ongekend nauwkeurige metingen van een reeks van gassen in de dampkring, van koolmonoxide en zwaveldioxide tot ozon, stikstofdioxide en formaldehyde. Ook meet het instrument fijnstof in de dampkring.
Dr. Jochen Landgraf, van huis uit natuurkundige en als atmosfeeronderzoeker verbonden aan de Utrechtse vestiging van de Stichting Ruimte-onderzoek Nederland (SRON), komt voor het Science Café vertellen over dit instrument en over wat we er mee kunnen. Bij SRON is hij verantwoordelijk voor de inzet van de satelliet om met behulp van de metingen antwoorden te vinden op wetenschappelijke vragen over de toestand van de atmosfeer. TROPOMI meet zonlicht dat door het oppervlak van de aarde wordt weerkaatst. Door interacties tussen het zonlicht en de gassen in de atmosfeer krijgt het licht op zijn weg heen en weer door de dampkring een specifieke “vingerafdruk” mee van elk gas in de lucht. Om de gassen te herkennen neemt TROPOMI zogeheten spectra op, waarin elk gas zijn eigen kenmerkende patroon heeft. Het meten en onderscheiden van die spectra stelt hoge technische eisen aan de meetapparatuur. Landgraf zal met een demonstratie-opstelling laten zien hoe je spectra meet en wat je in die spectra kunt zien.
Vooraf en in de pauze zorgt Chris Egbers voor live muziek, en na de pauze is er gelegenheid tot vragen en discussie, onder leiding van onze vaste moderator James van Lidth de Jeude.
(Tekst Huub Eggen, illustratieontwerp Martijn Harleman)
