13 december 2017: Sebastiaan Schep
CSI onder water: met nieuwe ‘eDNA’-technieken waterkwaliteit ontrafelen

Het is inmiddels een beetje te koud geworden om eens lekker in een buitenwatertje te gaan zwemmen, maar wie weet heb je dat deze zomer wel gedaan. Dan wil je natuurlijk wel dat het water waarin je zwemt een beetje schoon is. Maar hoe kom je achter de waterkwaliteit van plassen, beken, vijvers, grachten en wat dies meer zij? Daarvoor kun je het beste kijken naar welke biologische soorten je aantreft in het water dat je onderzoekt. Kom je veel bloedzuigers en wormen tegen in het water, dan is de kwaliteit niet best. Schrijvertjes en nimfen van glazenmakers duiden juist op water van uitstekende kwaliteit. Dus, erop uit met je schepnet, en inventariseren maar.

Of is er een betere manier om deze informatie “boven water” te krijgen? Die is er inderdaad. Tegenwoordig kunnen onderzoekers met behulp van nieuwe DNA-technieken uit slechts één watermonster bepalen welke soorten er in dat water hebben gezwommen, zonder de noodzaak om deze soorten ook daadwerkelijk te vangen. Alle in het water aanwezige soorten laten voortdurend een DNA-spoor achter, via huidschilfers en uitwerpselen bijvoorbeeld. Dit zogenoemde ‘environmental DNA’, of ‘eDNA’ in het kort, geeft een uitstekend beeld van de complete levensgemeenschap in het water, tot bacteriën aan toe. (Probeer dat maar eens te evenaren, met je schepnetje.)

Om ons te vertellen over ‘eDNA-voedselwebanalyse’ komt drs. ing. Sebastiaan Schep, aquatisch ecoloog en projectleider systeemanalyse bij Witteveen+Bos, op 13 december naar het Science Café. Hij gaat in deze lezing in op de ontwikkeling en toepassing van deze nieuwe techniek, die het beheer van waterkwaliteit naar een hoger niveau tilt. Tip voor de volgende keer dat je gaat zwemmen: hou je DNA een beetje bij je, want voor je het weet duik je op in één van Sebastiaans analyses.

Vooraf en tijdens de pauze kun je luisteren naar de fijne muziek van Elaine Dorlen. Ook hier speelt DNA een rol, maar hoe dat zit blijft nog even een verrassing. Na de pauze is er weer gelegenheid tot vragen en discussie onder leiding van de onvolprezen James van Lidth de Jeude.

Tekst Peter van Diest, illustratieontwerp Martijn Harleman