14 mei 2014: Bert Brunekreef
‘Fijnstof bestaat niet’
Verkeersmaatregelen in Parijs, sloopsubsidies voor oude diesels in Utrecht, mondkapjes in Beijing… Fijn stof houdt de gemoederen aardig bezig.
Bestaat fijn stof? Eigenlijk niet: wat we onder deze ietwat verkeerd gekozen noemer proberen te vatten is een nogal heterogene mengelmoes van min of meer vaste, zwevende deeltjes van zeer uiteenlopende grootte, vorm en samenstelling. De enige bindende factor is dat het stof klein genoeg is om door ons ingeademd te kunnen worden. Kort gezegd: het is niet fijn, maar klein.
Dat is de opvatting van Prof. Dr. Ir. Bert Brunekreef, die in het Science Café komt vertellen over dit heikele onderwerp. Hij leidt het verder als volgt in:
De bronnen zijn van klein stof zijn divers: verkeer, energieopwekking voor elektriciteit en ruimteverwarming, intensieve veehouderij, industriële bronnen, houtkachels en, last but not least: de atmosfeer zelf, een pruttelend reactievat waarin klein stof voortdurend wordt gevormd onder invloed van allerlei chemische en fysische processen.
Zo divers het stof, zo divers de effecten op de gezondheid. Langdurige blootstelling aan zelfs lage concentraties klein stof verkort het leven. Aan het begin van het leven zien we effecten op geboortegewicht en schedelomtrek. En tussen begin en einde een heel scala aan nadelige effecten op onze longen, hart en bloedvaten. Minder zeker zijn we nog over effecten op ons centrale zenuwstelsel: dementie bij ouderen, ontwikkeling, autisme en IQ bij kinderen.
Om nadelige effecten zoveel mogelijk te beperken heeft de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) advieswaarden opgesteld waarboven idealiter de concentraties klein stof niet zouden mogen stijgen. De Europese normen voor klein stof liggen hier een heel eind boven, en garanderen dus geen enkele vorm van veiligheid. In ons land voldoen we intussen wel min of meer aan de Europese normen, maar er is nog veel gezondheidswinst te behalen.
Gezien over een langere periode van tientallen jaren is de luchtkwaliteit in Nederland en omringende landen duidelijk verbeterd. In de 21e eeuw lijkt de vaart er echter een beetje uit. De EU heeft de ambitie om zo rond 2030 in de buurt van de WHO-advieswaarden uit te komen – dat is mooi, maar diezelfde EU heeft intussen een solide reputatie opgebouwd van het niet waar maken van eerdere ambitieuze plannen voor de lange termijn. De tijd zal het leren…
Vooraf en in de pauze zal Enrico Berretta zorgen voor muziek. Na de pauze zal de discussie geleid worden door Lineke Tak, voorzitter van het Science Café.
Tekst Peter van Diest, illustratieontwerp Marc Polman
