9 februari 2011: Jan-Berend Stuut
Stofwolken en het klimaat


Stofwolken en het klimaat

Jaarlijks wordt 2000 megaton stof over de wereld geblazen. Dat is zoveel zand als er in 500 miljoen volgeladen vrachtauto’s past. De grootste stofleverancier is de Sahara, waarvandaan het stof over de Atlantische Oceaan richting het Caribisch gebied waait. En hoe harder het waait, hoe groter de korrels zand zijn die meegenomen worden door de wind. De afstanden die woenstijnstof kan afleggen door de atmosfeer zijn gigantisch: de lichtste deeltjes kunnen drie keer de wereld over worden geblazen voordat ze landen. Dit stof heeft zulke karakteristieke eigenschappen, dat het in de diepe oceaan teruggevonden kan worden. Op die manier kunnen sedimenten van de zeebodem als archief van stof worden gezien. Dit archief is te lezen door kernen te boren en zodoende terug in de tijd te kijken hoe “stoffig” het was op land. Dat biedt inzicht in de natuurlijke variabiliteit. Zo heeft onderzoek bijvoorbeeld uitgewezen dat het tijdens ijstijden 2 tot 10 keer zo stoffig was op aarde!

Woestijnstof heeft een zeer belangrijke invloed op het klimaat op aarde. Stof kan zonlicht bijvoorbeeld terugkaatsen voordat het de aarde bereikt. En wanneer stof op gletsjers wordt afgezet,  weerkaatsen ze minder zonlicht waardoor hun bovenlaag gemakkelijker smelt. Over welke gevolgen stof voor het klimaat heeft, komt Jan-Berend Stuut (marien-geoloog) vertellen.

 

Dr. Jan-Berend Stuut is onderzoeker aan het Koninklijk Nederlands Instituut voor Zee Onderzoek (NIOZ) dat is gevestigd in Den Burg op Texel. Hij doet daar onderzoek naar (woestijn)stof. Begin 2010 was hij aan boord van de Beagle van Melbourne tot Adelaide  om zijn ‘stofvanger’ te bekijken. Deze was aan het begin van de reis aan boord van de clipper gezet om woestijnstof boven de oceaan te verzamelen. Het verzamelde stof gebruikt Jan-Berend Stuut bijvoorbeeld om te onderzoeken of het voedingsstoffen bevat voor plankton in de oceaan. Als het stof inderdaad algenbloei kan stimuleren, kan op die manier misschien het klimaatprobleem aangepakt worden. Dat is ook precies wat een aantal geo-engineers bepleiten: gooi maar genoeg stof in zee en we kunnen CO2 uit de lucht vangen en global warming tegengaan! Maar is het zo simpel? Jan-Berend Stuut legt het uit.


De muziek wordt verzorgd door onze kersverse eigen ‘huisband’ Yes Indeed!