16 juni 2010: Ineke van Kessel en Wouter van Beek
Zuid-Afrika

Een traditionele vuvuzela, gemaakt van kelp (een soort zeewier), klinkt geweldig in de onderdoorgang van het station in Deventer. Dat konden we na afloop van het Science Café over Zuid-Afrika persoonlijk vaststellen. Dr. Ineke van Kessel (journalist en historicus) had zo’n vuvuzela meegenomen. Hij is speciaal voor haar en haar partner gemaakt en beschilderd in de traditionele kleuren van Zuid-Afrika. Van Kessel hield een boeiend verhaal over de ontwikkeling van Zuid-Afrika sinds het eind van de apartheid. Het land heeft geluk gehad, zei ze, dat Nelson Mandela er was. Deze ongelooflijk charismatische man was de spil in het wonder van Zuid-Afrika: de revolutie zonder verliezers, zoals de omwenteling in Zuid-Afrika bekend staat. Het geheim: zorg dat je alle elites binnenboord houdt. Irak heeft laten zien wat er gebeurt als je dat niet doet, aldus Van Kessel. Het grootste economische succes van Zuid-Afrika is de toeristenindustrie. Bijzonder in Zuid-Afrika is dat er genoeg geld is. Het grootste probleem is het ontbreken van de capaciteiten om wat met dat geld te doen. Het onderwijs is slecht, de werkloosheid onder de zwarte bevolking is hoog en op Brazilië na is er geen land in de wereld waar de inkomensverschillen zo groot zijn. Ondanks alles gaat het redelijk goed met het land, stelde Van Kessel.

Prof.dr. Wouter van Beek hield een fascinerend verhaal over sport in het algemeen en in Afrika in het bijzonder. Als antropoloog kijkt hij op een bijzondere manier tegen sport aan. Sport is een virtuele bezigheid, “het gaat om niets”. Essentieel zijn de regels: het is een vorm van strijd waarin afspraken over de duur en het verloop precies zijn vastgelegd. Begrensd in tijd en ruimte. Het gaat natuurlijk om winnen en verliezen, maar na afloop leeft iedereen nog gewoon en gaan winnaars en verliezers verder met hun leven en samenleven. In Afrika heeft sport haast religieuze trekken. Sport geeft ook status. Een bobo is er belangrijker dan de sporter. Wat levert het WK-voetbal Zuid-Afrika op? “Financieel verlies. Maar het land laat de wereld laten zien dat het zoiets kan organiseren, het toont een positief beeld aan de wereld, en het levert verhalen op. Verhalen zijn in Afrika een belangrijk element in de identiteit en in de identiteit van de prille natiestaten. Die verhalen zijn bij ons verdwenen”, aldus Van Beek. Sport noemt hij het meest geslaagde koloniale exportproduct.

Aesun, een band met een geheel eigen sound door de mix van folk, pop, djembés en meerstemmige zang, zorgde voor de muziek rondom de lezing. James van Lidth de Jeude trad op als gespreksleider.