9 februari 2011: Jan-Berend Stuut
Stofwolken en het klimaat


Stofwolken en het klimaat

In 1846 nam Charles Darwin stofmonsters toen de Beagle door een dikke oranje mist voer. Darwin bracht deze toen  al in verband met stof uit de Sahara. Vorige jaar voer Dr. Jan-Berend Stuut in navolging van Darwin mee op de hedendaagse Beagle. Ook hij nam stofmonsters.

Stuut is onderzoeker bij het Koninklijk Nederlands Instituut voor Zeeonderzoek (NIOZ) op Texel, waar hij de invloed van woestijnstof op het klimaat onderzoekt.  Op 9 februari  hield hij – voor een volle zaal in het Burgerweeshuis-  een zeer boeiende lezing over dit onderwerp.
Op de satellietbeelden die hij liet zien werd duidelijk dat het niet zo maar om een klein beetje stof gaat. De grote woestijnen in de wereld, met name de Sahara in Afrika, verspreiden  enorme wolken stof over een groot deel van de aarde. Fijnstof afkomstig van de Sahara zorgt bijvoorbeeld voor een toename van astma-aanvallen op Barbados aan de andere zijde van de Atlantische Oceaan en wordt verantwoordelijk gehouden voor de uitbraak van mond en klauwzeer in Groot-Brittannië. Hoe een heuse stofstorm eruit ziet illustreerde Stuut met een spectaculair filmpje van You Tube. Op verschillende manieren speelt deze enorme hoeveelheid woestijnstof ( 2 gigaton per jaar!) een rol in de opwarming van de aarde.

Voor een positief effect zorgt bijvoorbeeld fijnstof hoog in de atmosfeer die ervoor zorgt dat zonlicht weerkaatst en de aarde niet bereikt. De microben die zich hechten aan stofdeeltjes bemesten de oceanen, waardoor hier meer plantengroei mogelijk is, planten die CO2 uit de lucht opslaan. Tegelijkertijd veroorzaken dezelfde microben ziekten onder koralen en voeden ze algen die juist CO2 produceren. En grovere stofdeeltjes laag in de atmosfeer verergeren juist het broeikaseffect. Met andere woorden: woestijnstof kan zowel positieve als negatieve effecten op het klimaat hebben.

Geo-engineers willen met relatief eenvoudige ingrepen o.a. de opwarming van de aarde tegengaan, bijvoorbeeld door fijnstof hoog in de atmosfeer te brengen of met ijzerverbindingen de oceanen te bemesten.  Jan Berend Stuut is het hier duidelijk niet mee eens.  Hij stelt dat het klimaat door diverse complexe systemen in wankel evenwicht  wordt gehouden. Rigoureus ingrijpen zou ongekende en ongewenst effecten kunnen hebben. Hij stelt dat er eerst veel meer onderzoek nodig is. “Eerst begrijpen en dan pas toepassen”, is zijn motto.

Yes Indeed!, onze nieuwe huisband speelde ‘Dust in the Wind’ en zorgde met hun funky jazz voor de juiste muzikale sfeer. Foto’s Jelmer Gremmen.